Ρήγας Βελεστινλής (1757 - 1798)
Ο Ρήγας Βελεστινλής (ψευδώνυμο του Αντωνίου Κυριαζή) γεννήθηκε στο Βελεστίνο της Θεσσαλίας το 1757. Το Βελεστίνο είναι χωριό στη Θεσσαλία, κοντά στο Πήλιο, χτισμένο στη θέση της αρχαίας πόλης των Φερών, που έδωσε στον Ρήγα την προσωνυμία «Φεραίος». Ήταν γιος του εύπορου εμπόρου Κυριαζή και της συζύγου του Μαρίας και λόγω της καλής οικονομικής κατάστασης του πατέρα του είχε τη δυνατότητα να μορφωθεί. Τα μαθητικά του χρόνια τα πέρασε στη γενέτειρά του (όπου μαθήτευσε πλάι στον ιερέα του χωριού), στη Ζαγορά και στα Αμπελάκια. Σε ηλικία 20 ετών διορίστηκε για μικρό χρονικό διάστημα ως δάσκαλος στην κοινότητα Κισσού του Πηλίου αλλά κατηγορήθηκε για το φόνο ενός τούρκου στρατιώτη και κατέφυγε σε ομάδα αρματολών στον Όλυμπο.
Από εκεί έφυγε για τη μονή Βατοπεδίου του Αγίου Όρους, όπου συνδέθηκε φιλικά με τον καλόγερο Κοσμά. Το 1880 περίπου εγκαταστάθηκε στην Πόλη. Εκεί ο Ρήγας συνέχισε τις σπουδές του, έμαθε γαλλικά και γερμανικά και εισχώρησε στο φαναριώτικο περιβάλλον και στην Αυλή του Αλέξανδρου Υψηλάντη, τον οποίο ακολούθησε στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, όταν ο τελευταίος έγινε ηγεμόνας της Μολδαβίας. Εργάστηκε επίσης ως γραμματικός στην Αυλή του ηγεμόνα της Βλαχίας Μαυρογένη, οικοδιδάσκαλος, διερμηνέας και μεταφραστής. Ακόμη είχε αναπτύξει εμπορικές δραστηριότητες και απέκτησε κτηματική περιουσία στη Βλαχία. Εκεί ο Ρήγας απέκτησε διοικητικά αξιώματα και, εμπνευσμένος από τη Γαλλική Επανάσταση και τα ιδανικά του Διαφωτισμού, συνέλαβε το σχέδιό του για την απελευθέρωση του υπόδουλου ελληνισμού.
Μετά τον αποκεφαλισμό του Μαυρογένη από τους τούρκους ο Ρήγας έφυγε για τη Βιέννη (1797), όπου εντάχτηκε στην εκεί ελληνική παροικία, και σε συνεργασία με γαλλικούς επαναστατικούς κύκλους και πράκτορές του συνέχισε την επαναστατική του δράση. Ήδη το 1790 είχε εκδώσει τα έργα του Σχολείον των ντελικάτων εραστών (6 διηγήματα με ηθικοπλαστικό περιεχόμενο μεταφρασμένα από το έργο του Γάλλου Restif de la Bretonne) και Φυσικής απάνθισμα (ένα βιβλίο με απλοποιημένες γνώσεις αστρονομίας και φυσιογνωσίας που συγκέντρωσε από γαλλικά και γερμανικά βιβλία), κατά τη διάρκεια μιας πρώτης, σύντομης παραμονής του στη Βιέννη. Στη Βιέννη τοποθετείται και η δεύτερη, από το 1797, περίοδος της γραπτής του δημιουργίας με έντονο πολιτικό χαρακτήρα.
Ηδη είναι επηρεασμένος από τις ιδέες της γαλλικής επανάστασης και τις νίκες του Ναπολέοντα. Έτσι στα δύο πρώτα έργα του κυριαρχούν οι ιδέες της ελευθερίας, της ισότητας, της ανάγκης για παιδεία και της ηθικής, παράλληλα με μια τάση μελαγχολίας (με αφορμή τα παραπάνω ο Δημαράς κατατάσσει τον Ρήγα στο κίνημα του προρομαντισμού), ενώ στα έργα του της περιόδου 1796-1797 (Ηθικός Τρίπους 1797, Νέος Ανάχαρσις 1797, και κυρίως Το Επαναστατικό Μανιφέστο και η δωδεκάφυλλη Χάρτα της Ελλάδος), ο πολιτικός προβληματισμός και η αγωνία για την ελευθερία του Γένους συμπορεύονται με πνεύμα ιστορισμού και αρχαϊσμού. Το Σύνταγμα (που εμπεριέχεται στο Μανιφέστο) και η Χάρτα του Ρήγα αποκαλύπτουν τον πρωτοπόρο πολιτικό στοχασμό του, ενώ ο Θούριος (ποίημα 126 στίχων) τον επαναστατικό λυρισμό του, και τον τοποθετούν στους πρωτεργάτες του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Ολα τα έργα του Ρήγα είναι γραμμένα στην καθομιλουμένη γλώσσα της εποχής του, γιατί πίστευε ότι μόνο μ’ αυτή τη γλώσσα μπορούσε να φωτιστεί ο λαός και να ανακτήσει την ελευθερία του.
Ομως η προσπάθεια του Ρήγα δεν έμελλε να είναι μακροχρόνια. Το Δεκέμβρη του 1797 ο Ρήγας καταδόθηκε για τη δράση του στην αυστριακή αστυνομία (από τον Κοζανίτη έμπορο Δημ. Οικονόμου) και τον συνέλαβαν στην Τεργέστη στο δρόμο του για τα νησιά του Ιονίου. Είχε σαν σκοπό να συναντήσει τον Μ. Ναπολέοντα, ενώ ο γαλλικός στρατός ήδη βρισκόταν στα Επτάνησα. Ο Ρήγας προσπάθησε να αυτοκτονήσει αλλά απέτυχε, όπως απέτυχαν και οι προσπάθειές να προκαλέσει την παρέμβαση του Γάλλου πρόξενου. Τελικά οι Αυστριακοί τον παρέδωσαν στους Τούρκους μαζί με 7 συντρόφους του στον πύργο Νεμπόιζα στο Βελιγράδι, όπου στραγγαλίστηκε 40 μέρες αργότερα, το 1798, σε ηλικία σαράντα ετών. Το μαρτύριο του Ρήγα είχε τεράστια απήχηση, ιδιαίτερα στα αστικά κέντρα της Ελλάδας και στις παροικίες του εξωτερικού. Τη σημασία της θυσίας του για το μέλλον του ελληνισμού πρόβλεψε προφητικά σχεδόν ο Κοραής, ήδη από το 1798: «...του αθώου αίματος η έκχυσις αύτη αντί του να καταπλήξη τους Γραικούς, θέλει μάλλον τους παροξύνει εις εκδίκησιν».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου